平潭的逆袭 ——专访平潭综合实验区管委会主任许维泽

百度 阎高气得要揍他，看两个男人要打起来了，小红报了警。 Бириккен Танзания Республикасы суахили Jamhuri ya Muungano wa Tanzania англ. United Republic of Tanzania
Туу Герб
Урааны: ?Uhuru na Umoja (?Эркиндик жана биримдик?)?
Гимн: ?Mungu ibariki Afrika (Кудайым Африкага батанды бер) ?
Эгеменд??л?к к?н?	9-декабрь 1961-жылы (Танганьика) 10-декабрь 1963-жыл (Занзибар) ( Британиядан)
Расмий тили	суахили, англис тили
Борбор шаары	Додома
Ири шаарлар	Дар-эс-Салам
Башкаруу формасы	Президенттик башкаруу системасы
Президент	Самия Хасан Сулуху
Мам. дини	Динден тышкары мамлекет
Аянты ? Жалпы ? Суу бетинин %.	30-орун - д?йн?д? 947,303 км2 6,4
Калкы ? Бааланган (2024) ? Жыштыгы	67,462,121 адам (23-орун) 65,2 ад./км2
ИД? (САМ)   ? Бардыгы	227,725 млрд $
ИД? (номинал)   ? Бардыгы   ? Ар бир жанга	84,033 млрд $ 1,326 $
АД?И	0,532▼ (жогору) (167-орун)
Акча бирдиги	Танзания шиллинги
Домени	.tz
ISO коду	TZ
ЭОК коду	TAN
Телефон коду	+255
Убакыт аралыгы	UTC +03:00

Танзания, Танзания Бириккен Республикасы (англисче United Republic of Tanzania, суахили) – Чыгыш Африкадагы мамлекет. Т?нд?г?н?н Уганда, т?нд?к-чыгышынан Кения, т?шт?г?н?н Мозамбик, т?шт?к-батышынан Малави жана Замбия, т?нд?к-батышынан Бурунди жана Руанда менен чектешет. Чыгышын Инди океаны, батышын Танганьика, т?шт?к-батышын Ньяса, т?нд?г?н Виктория к?лд?р? чулгайт. Аянты 945,1 мин км². Калкы 43,1 млн (2010). Расмий тилдери – суахили жана англис тилдери. Ири шаарлары: Дар-эс-Салам, Мванза, Занзибар, Морогоро. Борбору – Додома шаары. Административдик-аймактык жактан 26 (30) облуска б?л?н?т. Акча бирдиги – танзания шиллинги.

Мамлекеттик т?з?л?ш?

Танзания – унитардык мамлекет. 1977-жылы Конституциясы кабыл алынган. Башкаруу формасы – президенттик республика. Мамлекет жана ?км?т башчысы – президент. Аткаруу бийлигинин жогорку органы – ?км?т. Мыйзам чыгаруу бийлигинин жогорку органы – бир палаталуу парламент (Улуттук ассамблея). Танзанияда к?п партиялуу саясий система орун алган. Негизги саясий партиялары: Чама Ча Мапиндузи (Танзания революциялык партиясы), Прогресс жана демократия партиясы, Жарандык бириккен фронт, Танзания эмгек партиясы ж. б.

Административдик-аймактык б?л?н?ш? (2012)

Табияты

Танзаниянын аймагынын к?пч?л?к б?л?г?н Чыгыш Африка б?кс? тоосу (бийиктиги 1000 мден жогору) ээлейт. Э? бийик жери – Килиманжаро жанар тоосу (бийиктиги 5895 м). Климаты экватордук муссондук. Э? жылуу мезгилинин орточо температурасы 20–27°С, э? суук мезгилиники 12°Сдан 22°Сга чейин. Жылдык жаан-чачыны 500–1500 мм. Чек арасы Виктория, Танганьика, Ньяса (Малави) к?лд?р? аркылуу ?т?т. Негизги дарыялары: Тангани, Руфижи, Рувума. Саванна басымдуу. Сейрек токой ?с?т. Серенгети, Климанжаро, Руаха, Тарангире ж. б. жана Селус, Нгоронгоро, Руфижи, Рувума резерваттары уюштурулган.

Калкы

Элинин негизин бантулар (сукума, суахилилер, бена, ньятуру, гого, ньямвези, ха, хехе, маконде, ирамба, куриа, лугуру, фипа ж. б.) т?з?т. ?лк?н?н т?нд?к-чыгышында нилоттор (масаи, луо, датога ж. б.) жана т?шт?к кушиттер (ираку ж.б.) отурукташкан. Танзаниянын борбордук аймактарында койсан тилдеринде с?йл?г?н Чыгыш Африканын э? байыркы этностору (сандаве, хадзапи) жашайт.
Динге ишенгендери христиан менен мусулмандар. Ошондой эле салт болуп калган жергиликт?? динди да тутат.
Калкынын жашынын орточо узактыгы 58 жаш. Т?р?л??н?н де?гээли жогору (1000ге 12,09). Шаар калкы 25%.

Тарыхы

Танзания аймагында адамдар эзелтеден эле жашаган. Танзаниянын жергиликт?? калкы бушмендерге тектеш болгон. биздин замандын башында Танзанияга бантулар, нилоттор, 7–8-кылымда арабдар келип жайгашкан. Аралдарда жана де?из жээктеринде ?з алдынча маданиятын т?зг?н суахилилер калыптанган. 19-кылымдын башында Занзибар аралы жана Танзания жээктери Максат султандыгына карап, 1856-жылдан Занзибар ?з?нч? султандыкка ээ болгон. 1885–1919-жылдары Танзаниянын Танганьика аталган б?л?г? Германиялык Чыгыш Африканын курамындагы протекторат, 1920-жылы Улуу Британиянын мандатындагы, 1946–61-жылдары анын карамагындагы аймак катары эсептелген. 1954-жылы Танганиканын Африкалык улуттук союзу (ТАУС) т?з?л?п, бул аймактардын к?з каранды эместиги ?ч?н к?р?шк?н. 1961-жылы 9-декабрда Танганьиканын к?з карандысыздыгы (1962-жылдын 9-декабрынан республика), 1964-жылы 12-январда Занзибардын ?з алдынчалыгы жарыяланган. 1964-жылы 26-апрелде Танганьика менен Занзибар кошулуп, Бириккен Танзания Республикасы т?з?лг?н. 1977-жылы Танзания революциялык партиясы негизделген. Танзаниянын тышкы саясаты – Африка континентиндеги тынчтыкты колдоо жана экономикалык байланыштарды чындоо. Танзаниянын ?н?кт?ш? – АКШ, Улуу Британия, Россия, Кытай, Япония жана Т?шт?к Корея ж. б. Танзания д?йн?н?н 81 ?лк?с? менен дипломатиялык мамиледе. Дар-эс-Саламда эл аралык уюмдун 63 элчилиги жана 15 ?к?лч?л?г? жайгашкан. Танзания БУУнун м?ч?с?.

Чарбасы

Танзания – д?йн?д?г? экономикасы ?н?г?п келе жаткан жакыр ?лк?л?рд?н бири. Экономикасынын негизин – тоо-кен ?н?р жай т?з?т. ИДПнин к?л?м? 57,9 млрд АКШ доллары (2009). Аны киши башына б?л?шт?рг?нд? 1,4 мин доллардан туура келет. Андагы тейл?? ч?йр?с?н?н ?л?ш? (% менен) 50,8, айыл чарбасыныкы 26,6, ?н?р жайдыкы 22,6. Алтын (жылына 36 тонна), алмаз ж. б. баалуу таштар (анын ичинде танзанит), жаратылыш газы, к?м?р, фосфорит, кайнатма туз ж. б. казылып алынат. 2007-жылы 3,8 млрд кВт?с электр энергиясы (негизинен ²/₃и ГЭСтен, калганы ЖЭСтен) ?нд?р?лг?н. Башкы айыл чарба азыктары – кофе, тамеки, буудай, пахта, чай, буурчак, кешью жа?гагы (д?йн?д? 8-орунда). Ички керект??л?р? ?ч?н банан, кассава, маис, шалы, батат (1-орунда), ак ж?г?р? (сорго, 8-орунда), бал камыш айдалат. Мал чарбачылыгы Виктория к?л?н?н аймагында (уй, кой-эчки) асыралат. Балык кармалат. Жыгачтын баалуу т?р? даярдалат. Айыл чарба азыктары беленделет. Тамак-аш (кант, ун, сигарета), курулуш материалдары (анын ичинде цемент), нефть ажыратуу, металл иштет??, жыгаччылык, химиялык (жер семирткич), же?ил, бут кийим ?н?р жай ишканалары иштейт. Автомобиль жолунун узундугу (ми? км менен) 79 (анын ичинде 6,3? асфальтталган), темир жолунуку 3,7, нефть куурунуку 0,9га жакын, газдыкы 0,3. Де?из порту – Дар-эс-Салам. Экспортко алтын, баалуу таштар, айыл чарба азыктары чыгарылат. Негизги соода шериктештери: Индия, Кытай, TAP, Кения жана Япония.

Колдонулган адабияттар

• “Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы: 6-том. Башкы редактору Асанов ?. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2014. 816 бет, илл. ISBN 978 2025-08-077-9